20.10.2025 в 11:14

ТЕМЕКІ ШЕГУМЕН КҮРЕСТЕ АЛДЫН АЛУ ШАРАЛАРЫ МАҢЫЗДЫ

Темекі шегу мәселесі бүгінгі таңда өте өзекті тақырып екені жасырын емес. Әрбір адам ағзаға тіпті бір темекі шегетін зиянды біледі, дегенмен соған қарамастан адамдардың көпшілігі темекі шегуді жалғастырады. Шылым шегу – жаман әдет қана емес, денаулыққа елеулі зиян тигізетін кесел. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы "темекі эпидемиясын" халық денсаулығына зиян тигізетін әлемдегі қауіптердің біріне жатқызды. Неге десеңіз, жыл сайын темекі түтінінен 8 миллион адам көз жұмады, оның 7 миллионы темекіні бұрын шеккен немесе шегіп жүргендер болса, қалған 1,2 миллионы шылым шекпесе де, темекі түтінінің кесірінен қайтыс болғандар. Яғни мейрамхана, кафе, жабық ғимараттардағы темекі түтіні бұл жаман әдеттен бойын аулақ ұстап, темекі шекпейтіндерге де зиянын тигізеді. Неге десеңіз, темекі түтінінде 7000-нан астам химиялық зат бар, оның 250-і денсаулыққа тікелей әсер етсе, 69-ы тіпті зиянды концерогендер болып саналады.

            Еліміз темекімен күрес аясында оның жарнамасына тыйым салған. Дегенмен дүкен сөрелерінде темекі нің көзге түсетін жерлерге қойылуы да насихаттың бір түрі. Жаңа кодекс темекі өнімдерін сату мәселесін де реттейді. Атап айтқанда, оқу орындарынан 100 метр радиустан аз қашықтықта орналасқан дүкендерде темекі сатуға тыйым салынады. Сондай-ақ аумағы 10 шаршы метрден кем дүкендер мен балалар тауарларын сататын дүкендерде темекі сатуға болмайды.

 

Шылым шегушілердің көпшілігі өзінің алғашқы темекісін 18 жасқа дейін сынап көреді. Себебі бозбала жеткіншектер мен бөййжеткен қыздар мектеп қабырғасында алғаш рет темекі шегіп көрген. Бұл жасөспірімнің толыққанды никотин тәуелділігіне ие болу қаупі бар. Ол темекіні неғұрлым ерте шеге бастаса, соғұрлым бұл ықтималдық көп болады. Бұл дегеніміз жас ағза никотинге тез тәуелді болады деген сөз.

Жасөспірімде мұның болуы мүмкін зардаптардың барлық ауырлығын түсіну маңызды. Өсіп келе жатқан ұрпақтың денсаулығы-ұлттың болашағы. Жасөспірімдер арасындағы алдын алу шаралары өмір сүру сапасы мен ұзақтығын арттыруға, көптеген жүрек ауруларын, жүрек және қан тамырлары ауруларын болдырмауға көмектеседі.

Тәуелділікпен қалай күресуге болатынын түсіну үшін, сондай-ақ оның алдын алуда қандай да бір шаралар қабылдау, оны дамыту үшін не түрткі болатынын білу керек. Шындықтан қашуға әрекет. Жасөспірімдер жиі ішкі ыңғайсыздық тудыратын жағдайларға тап болады. Қалайда  түзетуге күші жоқ, қиын жағдай, стресс, шаршау пайда болады. Мұндай жағдайды өзгерту әрекеттері алкогольді, есірткіні қабылдауға немесе темекі шегуге әкеледі.

Ересек болып көріну және басқалардың алдында дербес болу ниеті.

Нәзік жасөспірім жасында темекі шегу, алкоголь және есірткі қолдануы үлкен жолдастарына қызығушылық пен еліктеу болып табылады.

Әдетте, бірінші рюмка немесе темекі ашудан басқа ештеңе әкелмейді. Алайда, ересек болып көріну және қорқынышты көрсетпеу ниеті мұны жасыруға мәжбүр етеді. Жасөспірім темекі немесе қолында бөтелкесі бар адам ересек жетілген тұлға ретінде қабылданады. Жасөспірімнің есірткі, алкоголь мен темекіге толы қисық жолға түсуіне жол бермеу үшін, онымен күреске бағытталған алдын алу шараларын жүргізу маңызды.:

  • отбасында жаман мысал болмауы маңызды;
  • темекі жарнамалауға тыйым мемлекет деңгейінде болуы тиіс,
  • барлық оқу орындары, мектептен басталып, университеттермен аяқталады, спортты және дұрыс өмір салтын насихаттайды;
  • кәмелетке толмаған адамдарға темекі және алкоголь сатуға тыйым салуды бақылау;
  • көпшілік орындарда темекі шегу мен ішімдік ішуге тыйым салу.

Темекі шегудің алдын алу біздің елімізде бірінші кезектегі міндеттердің бірі болып саналады. Бала өсіруде темекі түтінінің әсеріне ұшыраған адамдар, 60% қатерлі ісікпен жиі ауырады.