ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ: АЛМА ӨСІРУ АЛҒА ЖЫЛЖУДА

Қазақстанның табиғаты да, жер құнары даалма өсіруге өте қолайлы. Алма ағаштарын еліміздің қай түкпірінде де кездестіретініміз сондықтан. Әсіресе, оңтүстік пен шығыс өңірі «жұмақ жемісіне» бай. Жетісудың жер жәннаты деп аталуы да осы алмадан шықса керек. Түркістан облысы Түлкібас ауданы Жабағылы ауылдық округіне қарасты «Алмалы сай» өндірістік кооперативі алғашқы алма жемісін жинап жатыр. Кәсіпкер өзіне тиесілі 80 гектар жер телімінің 30 гектарына «Гала» және «Бес жұлдыз» алма сорттарын тамшылатып суғару әдісімен еккен. Алдағы жылы қосымша 25 гектарға алма бау көлемін ұлғайтуды жоспарлап отыр. 

Қазіргі таңда аталған шаруашылықта 10 адам тұрақты жұмыспен, 15 адам науқанды жұмыспен қамтылып отыр. Aталған шаруашылыққа аудан әкімі Асқар Естібаев тиісті бөлім басшыларымен арнайы барып, жұмысымен танысты. 

Асқар Сұлтанұлы кәсібін ұлғайтуға қаржы мәселесі кедергі болып тұрған кәсіпкерге мемлекеттен қолдауларды ұсынып, заң аясында көмек берілетіндігін жеткізді. Айта кетейік, бүгінде аудан аумағында жалпы алма бау көлемі 3 062 гектарды құрайды. Оның ішінде 644 гектары қарқынды бау.

     Көптеген жеміс ағаштарына сияқты, алмаға да жақсы өсуі үшін мүмкіндігінше көп күн сәулесі қажет. Алмаға күн сайын кем дегенде 6 сағат күн сәулесі түсуі керек.Карлик, яғни ергежейлі алма ағаштары 1-4 метрге дейін өседі, ал толық өлшемді ағаштар шамамен 9-10 метрге дейін өседі. Әр түрдің өзіндік артықшылығы мен кемшілігі бар.

Ергежейлі жартылай ергежейлі ағаштар кішірек және мөлшері бойынша жинақы, ықшам. Олар жыл сайын жеміс береді, бірақ үнемі күтім мен қосымша шығынды қажет етеді. Ергежейлі алма бақтары интенсивті деп аталады.

Мұндай типтегі ағаштардың тамыр жүйесі әлсіз. Олар қатты желге тым сезімтал, тіпті алмасы көп болса, құлап кетуі мүмкін. Оларды қоршаумен немесе тиісті тірекпен өсіру керек екенін ұмытпаңыз. Ауа-райының қолайсыздығы жағдайында ағашты орнында ұстап, тамырларды сақтауға көмектесетін қосымша тіреуіш-шпельс орнату керек. Қатты жел кезінде бұтақтар теңселеді, егер ағашта жемістер болса, онда ағаштың құлап кету қаупі жоғары.

Жыл сайын ергежейлі алма ағаштарынан өнім жинай аласыз, бұл олардың қарқынды бақ деген атауын түсіндіреді. Бірақ, жыл сайынғы жемістер, әрине, оларға дұрыс және толық күтім жасау жағдайында жүзеге асырылады.

      Алма бағбандарының айтуынша, алма ағашын дұрыс отырғызу уақыты мен шарттарын қатаң сақтаған жөн. Бұл сау және өнімді ағаштарға ие болудың бірден-бір шарты. Алма ағашы көктемде отырғызылған кезде жақсы өнім береді. Бірақ көктем қиын кезең болуы мүмкін. Бірақ мұнда сіз суық қыстан кейін жердің еріген уақытын таңдауыңыз керек. Жер қатып қалмауы керек, күн суытып кетпеуі керек, әрі тым ыстық та болмауы керек.

Ең алдымен, отырғызу алаңының айналасындағы арамшөпті алып тастаңыз. Сіз қазып жатқан шұңқыр көшеттің тамыр жүйесінен кемінде 15 см үлкен және тереңдігі 45 см-ден бір метрге дейін жетуі керек. Егер контейнерде өсірілген ағаш алсаңыз, онда контейнерді алып тастап, тамыр түбірін босату керек. Ағашты шұңқырға жер деңгейінен шамамен 3 см биіктікте отырғызыңыз да, шұңқырды топырақпен тығыз толтырыңыз. Ағаштың айналасындағы отырғызу алаңы аздап шашыраңқы болуы керек, бірақ алаңдамаңыз - уақыт өте келе ол қоныстанып, жерге тегістеледі.

Көп жағдайда ағаш жеміс бере бастағанша,оны кесіп, ұрықтандырудың қажеті жоқ.