Түркістан облысы – Қазақстан Республикасының оңтүстігінде орналасқан, ежелден тарихи, мәдени, рухани орталықтардың бірі ретінде танымал өңір. 2018 жылы жаңадан құрылған облыс қазіргі таңда әлеуметтік-экономикалық даму жағынан республика бойынша қарқынды дамып келе жатқан аймақтардың қатарында. Соңғы жылдардағы кешенді мемлекеттік қолдау, инвестициялық жобалар мен инфрақұрылымдық бастамалар өңірдің даму траекториясын айтарлықтай өзгертіп, жаңа сапалық деңгейге шығарды. Бұл мақалада Түркістан облысының 2024 жылғы нақты жетістіктері мен 2025 жылға жоспарланған экономикалық дамуы талданады.
2024 жылдың қорытындысы бойынша Түркістан облысының жалпы өңірлік өнімі (ЖӨӨ) 4,3 трлн теңгені құрады. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 9,8%-ға өсімді білдіреді. Өңір экономикасы дәстүрлі түрде ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп, құрылыс және қызмет көрсету салаларына негізделгенімен, соңғы уақытта туризм мен логистика салалары да белсенді дамып келеді. Мемлекеттік қолдау нәтижесінде бизнес климат жақсарып, ішкі және сыртқы инвестицияларға қолайлы жағдай жасалуда.
Өнеркәсіп саласында 1 078,6 млрд теңгенің өнімі өндірілді, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 9%-ға жоғары. Бұл өсім әсіресе тау-кен өндірісі (105,8%), машина жасау (110,8%), тамақ өнімдері (103%) және жиһаз өндірісі (164,5%) салаларындағы жетістіктермен байланысты. Қазірдің өзінде өңірде 20-дан астам ірі және орта өнеркәсіптік кәсіпорындар жұмыс істейді. Бұл кәсіпорындар тек облыс нарығына емес, Қазақстанның басқа өңірлеріне де өнім жеткізеді.
Инвестициялық ахуал да тұрақты дамуда. 2024 жылы Түркістан облысына 972 млрд теңге инвестиция тартылды. Оның ішінде 705,1 млрд теңге – жеке сектор, ал 266,9 млрд теңге – мемлекеттік қаржы. Бұл республика бойынша ең жоғары көрсеткіштердің бірі болып отыр. Алдағы 2025 жылы бұл көрсеткіш 1 трлн теңгеден асады деп күтілуде. Инвестициялар негізінен өнеркәсіп, агроөнеркәсіптік кешен және туризм салаларына бағытталған. Түркістан қаласы мен Кентау индустриялық аймағында бірнеше ірі жоба іске қосылды.
Ауыл шаруашылығы – облыс экономикасының негізгі тірегі. 2024 жылы ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы көлемі 1 006,1 млрд теңгені құрады. Бұл саладағы өсім 4,5%-ды көрсетті. Түркістан облысы республика бойынша ауыл шаруашылығы өнімі көлемі жөнінен алдыңғы қатарда. Атап айтқанда, бидай, көкөніс, жеміс-жидек өнімдері мен мақта өсіру – аймақтың басты аграрлық бағыттары. Сонымен қатар, мал шаруашылығында да оң өзгерістер байқалып отыр. Заманауи су үнемдеу технологияларын енгізу, шаруашылықтарды цифрландыру және аграрлық кластерлер құру жұмыстары белсенді жүргізілуде.
Құрылыс саласында да оң динамика байқалады. 2024 жылы құрылыс жұмыстарының көлемі 379,2 млрд теңгені құрап, 31%-ға өсті. Облыс бойынша 1 035 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Бұл көрсеткіш 2023 жылмен салыстырғанда 21,3%-ға артық. Түркістан қаласында жаңа шағын аудандар бой көтеріп, әлеуметтік инфрақұрылым нысандары – мектептер, балабақшалар, ауруханалар салынуда. 2025 жылы бұл көрсеткіштер одан әрі артып, жаңа мемлекеттік бағдарламалар аясында халықты қолжетімді баспанамен қамту жоспарланған.
Туризм – өңір экономикасын әртараптандырудағы басым бағыттардың бірі. Түркістан қаласы – Қазақстандағы басты діни-тарихи орталықтардың бірі ретінде жыл сайын мыңдаған туристі қабылдайды. 2024 жылдың тоғыз айында облысқа 235 мыңнан астам турист келіп, орналастыру қызметтерінен 5,3 млрд теңге табыс түсті. Туризм саласына салынған инвестиция көлемі 81,2 млрд теңгені құрады. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 45,6%-ға артық. 2025 жылы 27 жаңа инвестициялық туристік жоба жүзеге асырылады деп күтілуде. Бұл жобалар аясында 1 130-дан астам жаңа жұмыс орны ашылады.
Келешекте Түркістан облысы жаңа даму белесіне көтерілмек. «Ауыл – ел бесігі», «2025 жылға дейінгі өңірлерді дамыту» бағдарламалары аясында әлеуметтік инфрақұрылым, жол-көлік қатынасы, цифрландыру бағытында нақты қадамдар жасалуда. Электр қуаты мен ауыз су тапшылығын шешу үшін жаңартылатын энергия көздері мен су инфрақұрылымын жаңғырту жобалары қолға алынған.
Қорыта айтқанда, Түркістан облысының әлеуметтік-экономикалық дамуы кешенді сипат алып отыр. Мемлекеттік қолдау, инвестициялық белсенділік, стратегиялық жоспарлау мен азаматтық қоғамның белсенділігі арқасында өңір тұрақты әрі серпінді даму жолына түсті. Алдағы жылдары бұл қарқын сақталып, Түркістан облысы Қазақстанның экономикалық тіректерінің біріне айналары сөзсіз.